BackgroundThe coronavirus disease (COVID-19) pandemic has implications for health professionals.AimThe aim of this study was to explain the relationship between emotional labor levels and moral dis...

We develop a geometro-dynamical approach to the cosmological constant problem (CCP) by invoking a geometry induced by the energy-momentum tensor of vacuum, matter and radiation. The construction, which utilizes the dual role of the metric tensor that it structures both the spacetime manifold and energy-momentum tensor of the vacuum, gives rise to a framework in which the vacuum energy induced by matter and radiation, instead of gravitating, facilitates the generation of the gravitational constant. The non-vacuum sources comprising matter and radiation (...) gravitate normally. At the level of classical gravitation, the mechanism deadens the CCP yet quantum gravitational effects, if strong, can keep it existent. (shrink)

Fıkıh ve tasavvuf, bir insanın günlük yaşamı ile doğrudan alakalı olan iki disiplindir. Bundan dolayı İslam âlimleri, hemen her devirde bu iki alan arasında dinamik bir ilişkinin varlığını fark etmişler ve bu durumu daima göz önünde bulundurmuşlardır. Diğer taraftan söz konusu alanların temel kaynağının Kur’ân ve sünnet olması gerçeği de bu ilişkinin göz ardı edilememesinin nedenlerden biri olarak görülebilir. Bu minvalde çıkış noktaları itibariyle fıkhı ve tasavvufu bir araya getiren Kur’ân olduğu için, mutlaka ona yönelmek gerekir. Bu durumda, mevcut ahkâm (...) âyetlerinin mutasavvıflarca nasıl anlaşıldığı ve yorumlandığı hususu karşımıza çıkmaktadır. Meseleye teferruatlı bir şekilde vakıf olabilmek ve sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için onun, ancak bir işârî tefsir özelinde daha açık bir şekilde ele alınması gerekir. Bu sebeple makalede örnek bir İşârî tefsir olarak Ḳuşeyrî’nin Leṭâifü’l-işârât'ında müellifin ilgili âyetlere hangi İşârî anlamları verdiği ve bu sayede fıkıh tasavvuf ilişkisini nasıl kurduğu somut veriler ışığında tespit edilmeye çalışılmıştır. (shrink)

This article addresses the problem of the impact of a major change in the "instrumentation space" of a given scientific domain. The domain under scrutiny is turbulent combustion. It has the peculcarcty of being developed, essentially since the 1940s, by the progressive interpenetration of two autonomous fields, the chemistry of combustion and the mechanics of turbulence. The analyzed change in instrumentation is a major one in that the new laser-based optical diagnostic techniques which, since the 1970s, invaded turbulent combustcon, allowed (...) for the first time the quantitative characterization of turbulent reacting flows. The impact of this new instrumentation on the relations between experimental and theoretical lines of work is analyzed. These relations concern both the global organization of the workplace and the scientific "division of labor" between theoreticians and experimentalists. The impact of the sudden availability of new experimental information on the cognitive structure of this borderland domain is also explored. (shrink)

I propose a counterfactual theory of infinite regress arguments. Most theories of infinite regress arguments present infinite regresses in terms of indicative conditionals. These theories direct us to seek conditions under which an infinite regress generates an infinite inadmissible set. Since in ordinary language infinite regresses are usually expressed by means of infinite sequences of counterfactuals, it is natural to expect that an analysis of infinite regress arguments should be based on a theory of counterfactuals. The Stalnaker–Lewis theory of counterfactuals, (...) augmented with some fundamental notions from metric-spaces, provides a basis for such an analysis of infinite regress arguments. Since the technique involved in the analysis is easily adaptable to various analyses, it facilitates a rigorous comparison among conflicting philosophical analyses of any given infinite regress. (shrink)

In this article, large technical systems are analyaed from three perspectives. First, the global characteristics of LTSs are emphasized, Second, LTSs are identified as those technical systems that are able to structure social perception of space and time. Finally, LTSs are defined as systems constituted at the interface of several subsystems. These claims are illustrated with several examples. More attention should be devoted to the interaction mechanisms between the various factors that shape the development patterns of LTSs. An approach based (...) on composition of factors is therefore stressed. (shrink)

Aiming to raise a human being in line with Allah's will, the sufi people applied to the Qur’an at every stage and gave it the necessary value. In order to benefit from the Qur'an much more, they did not neglect to explain it in line with their own perspectives and experiences, and they wrote many valuable isharī tafsir. In this context, they evaluated some practices and manners of sufism on the axis of the Qur'an and interpreted the relevant verses in (...) this direction. Parables, orders and prohibitions, advices, especially anecdotes, constituted the starting point of the practices in question. One of them is known as the Moses-Khidr story. These are the verses in the chapter of al-Kahf in which the journey of Moses in order to learn knowledge from Khidr and the events that happened to him are told. Within the framework of sufi etiquette, this story inspired the sufis. They tend to read and understand the anecdote in terms of sufi etiquette. We believe that it is a healthier approach to read this tendency as an effort to carry outnoble as much as possible, rather than evaluating it as forcing meanings from the verses. (shrink)

Feminist care ethics has become a prominent ethical theory that influenced theoretical and practical discussions in a variety of disciplines and institutions on a global scale. However, it has been criticized by transnational feminist scholars for operating with Western-centric assumptions and registers, especially by universalizing care as it is practiced in the Global North. It has also been criticized for prioritizing gender over other categories of intersectionality and hence for not being truly intersectional. Given the imperialist and colonial legacies embedded (...) into the unequal distribution of care work across the globe, a Western-centric approach may also carry the danger of paternalism. Hence, a critical approach to care ethics would require reckoning with these challenges. The aim of this article is first to unfold these discussions and the responses to them from care ethics scholars and then to present resources in Beauvoir’s existentialist ethics, specifically the tenet of treating the other as freedom, as productive tools for countering the Western-centric and paternalistic aspects of care practices. (shrink)

ABSTRACTThe aim of this essay is to give voice to the distinct types of feminist consciousnesses in dominantly Muslim societies, which have been mostly ignored or marginalized by Western and Western-influenced feminisms. I analyze Islamic and secular feminisms in Turkey and in Iran and show the shortcomings and patriarchal elements in both movements. I also show the authenticity and necessity of both movements, and emphasize their contributions to the feminist ideal of pluralism. Finally, by producing this project, I hope to (...) carve a space for Middle Eastern Feminisms in global feminist scholarship. (shrink)

Before the early 1990s, accounts of classical American philosophy paid relatively little attention to the work and intellectual contributions of women philosophers. However, as early as 1991, a number of contemporary feminist philosophers and historians began to devote more focused attention to women philosophers whose intellectual achievements had been marginalized or forgotten. One woman philosopher whose contributions have still gone unnoticed is that of American logician, mathematician, and color theorist Christine Ladd-Franklin. This paper argues that Ladd-Franklin's feminist efforts to increase (...) the opportunities for women in professional academia were influenced not only by her work as a woman scientist and her reading of feminist literature but also by her understanding of pragmatism and her interaction with Charles Peirce. Specifically, Ladd-Franklin's arguments to increase academic research positions for women and her criticisms of male-only scientific societies point out how discrimination on the basis of gender violates Peirce's first rule of reason that one ought not block the road to inquiry and expose the unscientific nature of gender discrimination by contrasting the pragmatic meaning of acquiring a doctorate with the institutional practice of barring women from making intellectual contributions by denying them professorial positions. (shrink)

This article covers the critical edition, translation and analysis of the epistle on creed, al- Muʿtamad min al-muʿtaqad, written by the famous Hanafī jurist ʿAlāʾ al-dīn Abū Bakr b. Masʿūd al-Kāsānī. In his work, which can be evaluated in the literature of creed, al-Kāsānī explains the basics of Hanafī-Māturīdī belief in a brief and concise manner without any discussion. This study consists of three main parts: examination, critical edition and translation. In the examination part of the study, the life of (...) the author is handled with various aspects, and at the same time information is given about the relation of the work to the author, its position in the literature, its method and content as well as its manuscripts. Then, based on the six manuscript copies of the work which are available in various manuscript libraries, the critical edition and the translation of the work is given. It is aimed that this work, which is discussed in Turkish for the first time in an academic article, will contribute to the studies on Hanafī-Māturīdī creed literature to some extent. (shrink)

This paper deals with Richard Rorty’s notion of solidarity and its limits. I contend that although Rorty makes an earnest attempt to expand on what is to be understood from being part of a “we-group,” he still perceives solidarity as a phenomenon confined principally within national borders. After presenting the theoretical shortcomings of Rorty’s idea of “national pride” in the aforementioned context, I critically investigate the possibility of a broader sense of solidarity without disregarding Rorty’s mostly cogent criticism of traditional (...) philosophy. (shrink)

The narration of tashahhud being a conversation between Allah, the Prophet and the angels is quite common among people. This article examines the authenticity of this narration and questions whether it has an informative value. In this context, the research undertaken in Hadith, Siyar, Tafsīr and Fiqh sources resulted that the narration was not stated in the hadith books -with sanad (the chain of narrators) or without sanad. The first and only summary version of the script was included in the (...) commentary of Thaʿlebī (d. 427/1035), which has very problematic sanads. The first narration without sanad but having a full text (matn) was narrated by Qurṭubī (d. 671/1273). It appears that various commentators of hadith, fuqahāʾ (expert in Islamic jurisprudence), mufassirs (commentators on the Qur’ān) and historians followed Thaʿlabî and Qurṭubī by narrating from them. In fact, these group of scholars did not specify a sanad for the narration but they usually used tamrīd forms (a form which shows that the hadith is weak or deficient), which suggests that they also did not convinced that the narrarion was makbūl (accepted). On the other hand, the fact that this narration did not accompany authentic (ṣaḥīḥ) hadiths on the emergence of tashahhud narrated by hadith scholars, such as Bukhārī, Muslim, Abū Dāwūd, Nasāʾī and Ibn Mājah, which also indicates another problem with this narration. Summary: The narration on the emergence of the prophetic prayer that is called tashahhud in the fiqh literature as it includes the word shahadah (testimony) and known as “al-tahiyyat” and “tahiyyat” is constantly transmitted among people. According to this narration, the Prophet (pbuh) praised Allāh by saying “al-taḥiyyātu lillāhi wa-al-salawātu wa-al-ṭayyibāt” on the night of Miʿrāj when he met Allāh. Our Lord responded to him by saying “al-salāmu ʿalayka ayyuhan-Nabiyyu wa-raḥmatullāhi wa-barakātuhu”. The honorable Prophet also included his ummah in this prayer by saying “al-salāmu ʿalayna wa-ʿalā ʿibād Allāh al-ṣāliḥīn” and the Gabriel (and/or angel community) who witnessed this greeting said “ashhadu an lā illāha illallāh wa-ashhadu anna Muḥammadan ʿabduhu wa-rasūluhu.”This article examines the authenticty of the narration and whether it has an informative value. The findings of the research undertaken in hadith, siyar, tafsir and fiqh sources suggests that the narration was not included in any hadith books with sanad or without sanad. The first and only narration with sanad is found in Thaʿlabī’s tafsīr titled al-Kasfh wa-al-bayān. However, it is a summary version of the narration and its sanads are very problematic. In this tafsīr, Thaʿlabī combines two different chains of narrators in one text. The sanads of these two narrations combined by Thaʿlabī as follows:1. Sanad: Zuhrī → Ibn Salimah b. ʿAbd al-Raḥmān → Jābir b. ʿAbdullāh → Prophet (pbuh).2. Sanad: Suddī → Muḥammad b. al-Sāib → Bāzān → Ibn ʿAbbās → Prophet (pbuh).The identity of Ibn Salimah mentioned in the first sanad is disputed. The rijāl (literally; men, refers to knowledge of men/narrators) scholars, such as Ibn Abī Ḥātim stated that he is a man whose memory is corrupted in his old age. In the second sanad there are three dhaʽīf (weak) narrators, namely Suddī, Muḥammad b. al-Sāib and Bāzān. Ibn Abī Ḥātim stated that some parts of Kalbī’s (Muḥammad b. al-Sāib) narration with ṭarīkh (synonym of sanad) of Bāzān from Ibn ʿAbbās was fabricated. Moreover, Thaʿlabī who narrated these two sanads in his tafsīr was accused of being conveying fabricated narrations in his books.As far as we can ascertain, Qurṭubī narrated the first narration of this story without sanad and without referring to a source. However, he narrated the full version of the text. Similarly this narration was also transmitted by Suhaylī and ʿAlī al-Qārī without sanad and a reference but they transmitted it by seperating into two slightly different texts. According to Suhaylī’s text in al-Ravḍ al-Unuf, angels stated “al-salāmu ʿalayka ayyuhan-Nabiyyu wa-raḥmatallāhi wa-barakātuhu” not Allāh. According to ʿAlī al-Qārī’s text in Sharḥ al-Shifa, when Allāh Said “al-salāmu ʿalayka ayyuhan-Nabiyyu wa-raḥmatallāhi wa-barakātuhu”, the Prophet (pbuh) responded by saying: “Allāhumma anta al-Salām wa-minka al-Salām wa-ilayka yarjiuʿ al-Salām, al-Salām alaynā wa-alā ibād Allāh al-sālihīn.” It is clear that there are disputes about the contents of some sentences as well as their subjects in the text of Tashahhud’s narration.The full text and summary versions of this narrarion can be found in tafsīr books, such as Rāzī's Mafātiḥ al-ghayb, Samarqandī's Baḥr al-ʿulūm and Bursavī's Rūḥ al-bayān; in fiqh books, such as Bābartī's al-ʿInâyah, Ḥaddād's al-Javharah al-nayyirah, ʿAynī’s al-Bināyah, Molla Khusraw’s Durar al-ḥukkām, Jamal’s Futūḥāt al-Wahhāb and Bujayramī’s al-Tajrīd; and in various hadith commentaries and in some siyar books. The authors of these books did not mention sanads of their narrations and they usually used tamrīd forms. This suggests that they also did not consider this narration as authentic. On the other hand, the fact that all narrations transmitted in these books are not compatible with those authentic (ṣaḥīḥ) hadiths about the emergence of tashahhud, which were reported by muhaddiths, such as Bukhārī, Muslim, Abū Dāwūd, Nasāī and Ibn Mājah. This also indicates another problem with this narration. The authentic hadiths on the issue as follows: 1. Bukhārī→Musaddad→Yaḥyā→Aʿmash→Shaqīq→Ibn Masʿūd: He said:When we prayed with the Messenger of Allāh (pbuh), we used to say: “Peace (al-Salām) be upon Allāh, peace be upon Jibrīl, peace be upon Mikāʿīl.” The Messenger of Allāh (pbuh) said: “Do not say: Peace (al-Salām) be upon Allāh, for Allāh is al-Salām.” Rather say: “al-taḥiyyātu lillāhi wa-al-salawātu wa-al-ṭayyibāt, al-salāmu ʿalayka ayyuhan-Nabiyyu wa-raḥmatallāhi wa-barakātuhu. Al-salāmu ʿalayna wa-ʿalā ʿibād Allāh al-ṣāliḥīn, ashhadu an lā ilāha illallāh wa-ashhadu anna Muḥammadan ʿabduhu wa-rasūluhu (Allāh compliments, prayers and pure words are due to Allāh. Peace be upon you, O Prophet, and the mercy of Allāh and his blessings. Peace be upon us and upon the righteous slaves of Allāh. I bear witness that none has the right to be worshipped except Allāh and I bear witness that Muḥammad is His slave and Messenger.”2. Bukhārī→Abū Nuaym→Sayf→Mucāhid→Abū Maʿmar ʿAbdullāh b. Saḥbarah→Ibn Masʿūd: He said:Allāh’s Messenger (pbuh) taught me Tashahhud as he taught me a sūrah (chapter) from the Qur’ān, while my hand was between his hands. (Tashahhud was): “All the best compliments and the prayers and the good things are for Allāh. Peace and Allāh’s Mercy and Blessings be on you, O Prophet! Peace be on us and on the pious slaves of Allāh, I testify that none has the right to be worshipped but Allāh, and I also testify that Muhammad is Allāh’s slave and His Apostle.” (We used to recite this in the prayer) during the lifetime of the Prophet (pbuh), but when he had died, we used to say: “Peace be on the Prophet.”As a result, it is unlikely that the Prophet (pbuh) did not touch upon the relationship between the Miʿrāj and the Tashahhud while teaching it. It is also unlikely that his companions who narrated this occasion did not mention about this important detail although they had such knowledge. Indeed, hadith scholars did not include the narrations that associated tashahhud with the Miʿrāj but they reported two other aforementioned narrations on the emergence of the Tashahhud in their books, which raises doubts over the authenticity of the relevant narration in question. (shrink)

Öz: Frege özel adların (ve diğer dilsel simgelerin) anlamları ve gönderimleri arasında ünlü ayrımını yaptığı “Anlam ve Gönderim Üzerine” (1948) adlı makalesinde, bu ayrımın önemi, gerekliliği ve sonuçları üzerine uzun değerlendirmeler yapar ancak özel adın anlamından tam olarak ne anlaşılması gerektiğinden yalnızca bir dipnotta kısaca söz eder. Örneğin “Aristoteles” özel adının anlamının Platon’un öğrencisi ve Büyük İskender’in öğretmeni ya da Stagira’da doğan Büyük İskender’in öğretmeni olarak alınabileceğini söyler. Burada dikkat çeken nokta örnekteki özel adın olası anlamları olarak gösterilen belirli betimlemelerin (...) de özel ad içeriyor olması. Anlamın Frege için bileşimsel olduğu, bir başka deyişle bir dilsel simgenin anlamının (varsa) parçalarının anlamlarınca belirlendiği düşünülürse, örnekteki belirli betimlemelerin anlamlarının saptanabilmesi için içerdikleri özel adların da anlamları saptanıp betimleme içinde geçtikleri yere konmalıdır. Bu işlem hiçbir özel ad kalmayana kadar sürdürülmelidir. Ancak biraz düşünülünce bir özel adın nesnesini tekil olarak betimleyecek ve içinde özel ad geçmeyecek bir betimleme bulmanın kolay olmadığı görülür. Örneğin yukarıdaki betimlemelerde geçen “Platon”, “Büyük İskender” ve “Stagira” gibi özel adların anlamları olabilecek ancak özel ad içermeyen betimlemeler bulmak pek kolay görünmüyor. Ortaya bir sonsuz gerileme sorunu çıkmış gibi duruyor. Frege’nin anlam-gönderim ayrımını için ciddi sonuçları olabilecek bu sorunu Frege çözebilir mi? Bu yazıda bu sorunun yanıtını arayacağım. Sorunu betimledikten sonra Frege’nin önündeki seçenekleri (örneğin bağlama duyarlı terimlerden (gösterme adılları veya belirteçler) yararlanma veya bağlamı sınırlama gibi) değerlendireceğim. -/- Abstract: In his “Sense and Reference” (1948), Frege makes his famous distinction between the sense and the reference of a proper name (and other signs) and discusses at length the significance, necessity and consequences of the distinction, but he explains how the sense of a proper name should be understood very briefly in a footnote. According to him, for example, the sense of the proper name “Aristotle” can be taken as the pupil of Plato and teacher of Alexander the Great or the teacher of Alexander the Great who was born in Stagira. What is interesting here is that the definite descriptions given as the possible senses of this proper name do themselves contain proper names too. Since the sense is something compositional for Frege, which means the sense of a linguistic sign is determined by its constituents (if there are any), in order to determine the sense of definite descriptions in question, we should first determine the senses of proper names they contain and substitute these senses with the proper names themselves. This process should continue until no proper name remains. However, it does not seem easy to find a definite description which describes the object of a proper name uniquely but contains no proper name itself. For instance, could we find appropriate senses that contain no proper name for “Plato”, “Alexander the Great” and “Stagira”? It does not seem likely. A problem of infinite regress appears to arise. Can Frege solve this problem, which poses a serious threat for his sensereference distinction? I will explore this problem in this paper. After explaining the problem, I will discuss the options (e.g. turning to indexicals or context restriction) Frege can take to deal with it. (shrink)

İslam’ın temel kaynakları olan Kur’an ve sünnet, bazen bir takım kişi ve gruplar tarafından ulaşmak istedikleri amaç ve gayeler doğrultusunda kullanılmaktadır. Bununla beraber bu iki kaynak bazı kişiler tarafından zamanla insanları etkilemek veya saflarına çekmek arzusuyla rüya, ilham, keşif, keramet ve bazı yayınlarla işlevsiz hale getirilmektedir. Bu yöntemi, bilinen büyük yapılardan ayrı bazı marjinal tiplemeler de kullanmaktadır. Bunlardan insanlığın kurtuluşu için kendilerini birer ruhanî otorite olarak kabul eden Adnan Oktar, Serdar Çiftçi, İskender Evrenesoğlu ve benzerleri, dini bilgiyi aktarmada subjektif tecrübeleri (...) dinin birer kaynağı olarak görmektedirler. Aynı zamanda kendilerini huzurun kaynağı olarak göstermektedirler. Halbuki tarih boyu bu iddialarda bulunan yüzlerce kişi gelip geçmesine rağmen, onların dedikleri huzur ortamı oluşmadı aksine bunların kendileri huzursuzluğun sebebi oldular. Şu an bile çalışmamızda isimlerini belirttiğimiz kişiler, onlarca mağdur aile oluşturmuş olup hukuki soruşturmaları devam etmektedir. Nihayetinde bu tiplemeler İslam alemine birlik ve huzur yerine tefrika ve buhranlı yaşam sunmaktadırlar. Çalışmamızda gün geçtikçe sayıları katlanan bazı marjinal mehdî tiplemelerini ve söylemlerini analiz etmeye çalışacağız. (shrink)

İnsan Dasein’ının varoluş felsefesindeki[1] anlayışı, bir iç zorunlulukla ölüm sorusuna çıkmak durumundadır ve bu anlayış öncelikle kendisinin son belirlenmişliğinde karşılanabilir. İnsan Dasein’ının sonluluğu belli bir konuma fırlatılmışlık içerisinde sorumluluğu, nasıl ki sınır durumdaki deneyimlere yüklemede etkisini gösteriyorsa, sonluluk da zorunlu biçimde insan Dasein’ının en son ve en uç sınırı olan ölümü ortaya çıkartır. İnsanın kendini bir hiçliğin önünde durmuş ve gerçek bir olabilmeye davet edilmiş bulduğu ruh hali olarak korku içinde bulunuş, ölümle karşılaştırıldığında insanın en uç korkusuna da işaret ediyor (...) olmalıdır. Öyle ki bir iç zorunluluktan hareketle en uç gerçek olarak ölüm varoluş felsefesi tarafından, insan kavrayışının odağına yerleştirilmelidir. Bu, Dasein’ın en kaçınılmaz gerçekliğidir. Ölüm, modern felsefenin genel tarihinde neredeyse önemsiz bir rol oynadıktan sonra, bugün artık insan Dasein’ının bütünü için belirleyici önemiyle varoluş felsefesi tarafından yeniden keşfedilmiştir. (shrink)

The national hero of the present-day Albania is Skanderbeg’s father, Gjon (Yuvan) Kastrioti. Despite the fact that the Albanians tried to resist the Ottomans expeditions during the reign of Gjon, they were eventually defeated. As a result of this defeat by Sultan Murad II in 1423, Gjon was forced to give his four sons as captives. The youngest of his children was Skanderbeg, who together with three older brothers was given as captive due to the defeat by the Ottomans, had (...) to reside in the palace for many years. During this time, he had the opportunity to obtain a remarkable Ottoman education and to benefit from other privileges provided for them. It is obvious that the facilities provided by the Ottomans as well as the personal abilities and skills he gained in the Ottoman Empire enabled him to achieve successes in various fields. Therefore, he was able to be promoted to important positions within the Ottoman Empire. However, some of his demands were rejected and he became deprived from some of privileges granted to him due to the promises and incentives of the opponents of the Ottomans and some small victories resulting from his father's dominance in the direction of rebellion. During this rebellion against the Ottomans, they have received both material and spiritual aid Western powers as result the warm relations they enjoyed with the Western powers. In addition, these warm relations gave the opportunity to be acquainted with the Western culture. In the course of events, it can easily be said that Skanderbeg became a renowned figure not only in the Eastern culture but also in the Western culture. After his rebellion against the Ottomans, he denounced Islam and returned to his former Christian faith. There have always been controversies about the sect he adopted related to the Christian belief whether became a Catholic or Orthodox Christian. Although he had close ties with the Pope, the greatest enemy of the Ottoman Empire, his rebellions against the Ottomans did not originate from his religion.In this study, we appealed mostly to the daily reports of the priests of the time, primarily in Albanian and Turkish and English as well. In terms of Ottoman and Turkish - Albanian relations, the issue is a very important one and therefore has occasionally been evaluated in view of the historical perspective of religions. (shrink)

Thomas Hobbes (1588-1679) toplum sözleşmesi teorisinin kurucusu olarak kabul edilen önemli bir siyaset kuramcısıdır. Hobbes’un doğal durumu tanımlaması, toplumun oluşmasındaki nedenleri belirtmesi, yetkiye ve siyasi yükümlülüklere dair fikirleri siyasi düşünce tarihinde dikkat çeker. Düşünür, özellikle yaşadığı yüzyılda monarşiyi güçlendirmek adına siyasal itaati meşrulaştırmanın gerekliliği üzerinde durmuş, dönemin koşullarından dolayı Tanrı fikrini tamamıyle dışlayamamıştır. Bu yüzden toplum sözleşmesi fikrini temellendirdikten sonra ahlaki yasalar ve yükümlülükler aracılığı ile Tanrı kavramını teorisine dahil etmeyi seçmiştir. Bununla birlikte, kendisinden önceki düşünürlerin aksine Tanrı’ya siyasal ve (...) toplumsal düzeni sağlama hususunda ancak ikincil bir görev vermiştir. Tanrı kavramını ve yazılı olmayan kuralların yükümlülüğünü dışlaması, söz konusu dönemde Hobbes’un ateist olduğuna dair tartışmalara yol açsa da, kendisi bunu kabul etmemiştir. Bizim kanaatimiz, Hobbes’un aslında bir ateist olduğu ve Tanrı fikrini sadece toplumun düzenini sağlamak için siyasi bir araç olarak kullandığı yönündedir. Bir başka deyişle, argümanımız; Hobbes’un dini ve Tanrı korkusunu, bireyleri yazılı yasalara uymaları yönünde zorlamak için kullandığı şeklindedir. Bu argümanın haklılığını gösterebilmek için makalemizde Hobbes’un De Cive ve Leviathan kitaplarındaki argümanları analiz edilmiş ve geliştirmiş olduğu kuramda dinin ve Tanrı’nın yeri incelenmiştir.Özet: Thomas Hobbes, İngiltere’de sosyal ve siyasi düzenin tehlike altında olduğu ve egemen gücün meşrulaştırılması gerektiği bir dönem olan onyedinci yüzyılda yaşamıştır. Doğal bilimlerdeki ilerlemeler ve felsefik düşünce yapısındaki değişimler, rasyonaliteyi önemli kılarak, söz konusu dönemde egemenin gücünün ve bireylerin özgür istencinin sorgulanmasına olanak vermiştir. Bu yüzden, Tanrı, din ve siyasi yükümlülükler ile ilgili sorunlar da yeni bir boyut kazanmıştır. Hobbes’un esas felsefesi Aristoteles teleolojisini çürütmek ve sonrasında da onu mekanik yaklaşım ile değiştirmekti. Hobbes’un modern doğal bilimlere olan yaklaşımı, siyaset felsefesini de mekanik bir yaklaşımla temellendirmeye itmiştir. Bu sebeple, Tanrı’nın birincil rolünü siyaset felsefesinden çıkarmış, ama bunu yaparken de Tanrı’nın varlığını inkar etmemiştir. Hobbes’un bu makalede tartışılan kitapları; De Cive ve Leviathan’da, bireylerin toplumun önemli parçaları olduğundan ama doğal olarak siyasi birer varlık olmadıklarından bahsedilir. Hobbes’a göre bireyler hayatta kalmak için siyasi bir kurumun altına girmek durumundadırlar. Bir başka deyişle, insanın zayıflığı, siyasi toplumun kurulmasını gerekli kılmıştır. İnsan doğal olarak siyasi bir varlık olmasa dahi, siyasi bir kurum altında yaşamak insan doğasına aykırı bir durum değildir. Hobbes’un üzerinde durduğu temel nokta, sivil toplumun yapay bir ürün olsa dahi bireylerin refahı için gerekli olduğudur. Yazılı yasaların ve bir otoritenin, kısacası zorlayıcı bir gücün olmaması halinde, insanlar tehlike altında olacaktır. Bu koşullar altında, bir kişinin kendisini koruması için ne gerekiyorsa yapacağı şaşırtıcı bir durum değildir. Böylesi bir savaş durumunu engellemek için, kişiler doğal durumdaki sınırsız özgürlüklerini bırakarak, egemen bir gücün altında yaşamayı tercih edeceklerdir. Aslında Hobbes’a göre, insanın güvenliğini sağlayan siyasi toplumun varlığı değil, zorlayıcı bir gücün varlığıdır. Bu güç, insanların barış içerisinde yaşaması için gereken koşuldur. Bir başka deyişle, bireyler önce toplumu oluşturmak için sonra da o toplumun devamlılığını sağlamak için bir güçten korkmalıdırlar. Korku kavramı olmadan Hobbes’un bahsettiği siyasi güce bir temel bulmak zor olacaktır çünkü korku faktörü bireylerin kişisel çıkarları ile toplumsal iyinin karşı karşıya geldiği durumlarda, bireyi korkutarak siyasi güce uymayı zorlayacak ve böylece toplumsal refahı sağlayacaktır. Bu noktada, Hobbes’un kuramına Tanrı kavramı dahil olur. Bu makalede, Hobbes’un kuramında dinin rolü olmadan siyasi yükümlülük kavramının eksik kalacağı tartışılmıştır. Bireyler birbirlerinden korktukları için ve güvenliğe ihtiyaçları oldukları için bir toplumun altında yaşamayı tercih ederler. Hobbes’a göre bu ihtiyaç Tanrı korkusuyla desteklenmelidir. Fakat, Hobbes ne Tanrı korkusunu ne de ahlaki yasaların varlığını doğal durumda kullanmıştır. Bunun yerine, sonrasında siyasi düzen için gerekli olan yükümlülüklere bir temel bulmak için, Tanrı kavramını kullanmayı seçmiştir. Hobbes, burada analiz edilen kitaplarında doğal yasalar, ahlaki yasalar ve ilahi yasalar kavramlarını açıklar. Ona göre, doğal yasalar ahlaki yasalardır ve aynı zamanda ilahi yasalar olarak da adlandırılabilirler. Bu yüzden üçü de aynı görünür ve hepsi de Tanrı tarafından verilir. Tanrı her bireye akıl verdiğinden, herkes bu yasalara akılları aracılığı ile ulaşabilir. Hobbes’un kuramında bu noktaya kadar, sadece sivil toplumda değil, doğal durumda da ahlaki yükümlülüklerin olmasına imkan veriliyordu. Fakat, Hobbes insanların doğal durumda ahlaki bilinçlerinin olmadığını ve ahlaki yasalara uymak zorunda olmadıklarını söyler. Ona göre doğal yasalar, ahlaki yasalar ya da Tanrı’nın yasaları, adına her ne dersek diyelim, yükümlülük yaratan yasalar olmaları için bir sivil otoritenin yaptırımında olması gerekir. Her ne kadar da doğal durumda ahlaki yasaların varlığından söz etse de, söz konusu yasaların insanların toplum altında yaşamaya geçmeden önce yükümlülüğe yol açmadığını da ekler.Doğal yasalar sadece insanları toplum altında birleştirmeye zorlayacak bir güç olması halinde, Tanrı’nın buyrukları olarak zorunluluğa dönüşürler. Bu demektir ki; ahlaki ilkeler siyasi bir güç olmadığı sürece anlamsızdırlar. Hobbes’un felsefesinde aklın buyrukları ve Tanrı’nın yasaları iki farklı kavram olarak ortaya çıkar; bu durum da bizi Hobbes’un aslında Tanrı’ya inanmadığını savunmaya kadar götürebilir. Halbuki, Hobbes’un yükümlülükleri meşrulaştırmak için dinin gücüne ihtiyacı vardır. Bu sebeple, Tanrı’yı bir araç olarak kullanmayı seçmiştir. Böylece, egemenin mutlak gücünü de sınırlamış ve yükümlülükler için de bir temel bulabilmiştir. Bir başka deyişle, Tanrı’nın varlığının dini açıdan meşrulaştırmasını yapmak yerine, egemen gücün eline dini ve Tanrı’yı siyasi ve sosyal düzene ulaşmak için bir araç olarak vermiştir. Hobbes’un göstermeye çalıştığı, Leviathan diye adlandırdığı toplumun bireylerden oluştuğu ve bu bireylerin egemen güce biat etme sebeplerinin, kendilerinin vermiş olduğu rıza ve yetki olduğudur. Kısacası, Hobbes siyaset felsefesinin temeline Tanrı’yı değil, öznelerin özgür iradelerini koyar. Bireyler doğal durumdaki sınırsız özgürlüklerinden feragat ederek bir egemen altında yaşamaya rıza göstermişlerdir, çünkü karşılığında güvenliklerini sağlayacaklardır. Bu anlaşma gereği egemene itaat etmeyi kabul ederler. Böylece siyasal olarak bireyin bağlı bulunduğu yükümlülükler Tanrı kavramı ile sınırlandırılmış olan egemenin gücü ile meşrulaştırılmış olur. Bu makalede, Hobbes’un egemenin mutlak gücünü ilahi irade olan Tanrı ile sınırlandırmış olduğu gösterilir. Aslında Hobbes’un yapmaya çalıştığı, egemenin gücüne mutlakiyet sağlayarak, onu ne dünyevi ne de ilahi bir güce karşı sorumluluk altına sokmaktır. Bunu nasıl başardığı ise bu makalede, Hobbes’un De Cive ve Leviathan kitaplarının analiz edilmesi ile detaylı olarak gösterilmiştir. (shrink)